Resept:Xəngəl

Vikikitab, açıq dünya üçün açıq kitablar
Yarpaq xəngəli
Gürcü xingalı
Pendirli xingal
Gürcü xingalı

Xingal və ya Xəngəl (azərb. xingal, gürc. ხინკალი, türk. hıngel) — xəmir xörəklərinə aid edilən, ətlə, yağda qovrulmuş soğanla və ya sarımsaqlı qatıqla yeyilən xörək.

Xingalın növləri hazırlanma qaydasına görə bir-birindən fərqlənir: ətli xingal, süzmə xingal, sulu xingal daha geniş yayılmışdır. Bölgələrə görə də xingalın növləri fərqlidir: Bakı xingalı (yarpaq xingalı), Qazax xingalı, Gürcü xingalı (xinqali) və s.

Fərqli olsalar da, bütün növ xingalların xəmiri eyni cur hazırlanır – ələnmiş una su və duz qatılıb xəmir yoğrulur. Sonra xəmir 1 mm qalınlığında yayılır və kiçik ölçüdə dairə və ya paxlava şəklində kəsilir. Gürcü xingalı hazırlanarkən xəmirin içərisinə lazım olan məlzəmələr qoyulduqdan sonra şəkərbura formasında bükülür. Hər xingalın ölçüsü təxminən 5-10 sm olur. Qaynar suda bişirdikdən sonra suyu süzülür və süfrəyə verilir.

Xingalın Azərbaycanda bir neçə növü hazırlanır. Bakı xingalı şimal bölgəsində (Qazax-Tovuzda daha çox gürcü xingalı, Quba-Qusarda "gürzə") hazırlanan xingaldan fərqlənir. Bakı xingalında qovrulmuş ət xəmirin içinə qoyulmur, əksinə yarpaq formasında kəsilib suda qaynadılmış və suyu süzülmüş xəmirin üzərinə səpilir.

  • Ətli xingal - Qoyun əti (mal əti də ola bilər) maşında çəkilir, ona baş soğan (azca qızardılmış), turşu və ədviyyatlar əlavə olunub qarışdırılır.
  • Maqashin xingal – Əvvəlcə baş soğan qızardılır. Şüyüd yuyulub xırda-xırda doğranılır. Bunlar birlikdə maqasha qatılaraq qarışdırılır.
  • Qabaxin xingal – Qoz ləpəsi maşından keçirilir. Qabax tam bişmiş halda qoz ləpəsiylə qarışdırılır. Üzərinə azca qızardılmış soğan əlavə olunur.
  • Cincarin xingal – Pörtlədilmiş təzə cincar ət maşından keçirilərək qoz ləpəsi və qızardılmış soğanla qarışdırılır. Həmçinin içərisinə zövqə uyğun ədviyyat da əlavə etmək olar.

Sulu xingal[redaktə]

Sulu xingalın hazırlanması üçün lazım olan məlzəmələr: Qoyun əti (və ya mal əti), 1-ci növ buğda unu, yumurta, noxud, baş soğan, şərab sirkəsi, keşniş və şüyüd, quru nanə, duz, istiot.

Ətin döş, kürək və ya bel hissəsi götürülüb bişirilir və sümükdən ayrılır. Ayrıca olaraq əvvəlcədən 3-4 saat isladılmış noxud bişirilib bulyona qatılır. Un, yumurta və sudan xəmir yoğrulur, 1 mm qalınlığında yayılır və 2x3 sm ölçüdə kəsilib qaynar bulyonda bişirilir. Hazır olana yaxın üzərinə yağda qızardılmış göyərti qatılır. Süfrəyə verilən zaman üstünə quru nanə səpilir, yanına ayrıca sirkə qoyulur.